آیا ماجرای جرم‌های پژوهشی در دانشگاه تهران صحت دارد؟/ سرقت علمی، تالیف یا ترجمه؟ +سند

به گزارش سرویس صنفی آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ به دنبال ارسال اخبار و گزارش‌های مختلفی که ازسوی برخی از اساتید در دانشگاه تهران مبنی بر احراز تخلفات علمی و عدول از قانون برخی از اساتید این دانشگاه به «خبرنامه دانشجویان ایران»، برای روشنگری یکی از مهمترین پرونده‌های تخلفات صورت گرفته و مطروحه در"کارگروه اخلاق در پژوهش" دانشگاه تهران، که وظیفه رسیدگی به تخلفات اعضای هیات علمی را به عهده دارد، نسبت به جرم پژوهشی صورت گرفته توسط دکتر م.ش از اساتید دانشگاه تهران و برخی از همکاران ایشان به گفتگو نشستیم.

سرقت علمی/ تالیف یا ترجمه؟

 ماجرا بدین قرار است که بر اساس اظهارات یکی از اساتید این دانشگاه و همچنین از"اعضای کارگروه اخلاق در پژوهش" در گفتگو با «خبرنامه دانشجویان ایران» که بنا به خواسته این عضو کارگروه اخلاق در پژوهش نام و مشخصات وی نزد این رسانه محفوظ است. فرد متخلف (م.ش و همکاران) بر مبنای مستندانی که در ادامه گزارش آورده خواهد شد که گویا بنا بر اظهارات وی مرتکب به جرم پژوهشی شده‌اند. بر مبنای این اظهارات افزون بر احراز تخلف فوق، چشم پوشی‌ها و تساحمات غیرقانونی و بعضا فشارهایی که از سوی برخی مسئولین رده بالای این دانشگاه بر اعضای این کارگروه برای مختومه کردن موضوع وارد شده است نیز بخش دیگری از این پرونده است که درخور توجه بوده و در ادامه مشروح آن را از زبان این منبع آگاه به همراه مستندات آن می‌بینید: 

این استاد گمنام گفت: دانشگاه یک کارگروه دارد به نام اخلاق و پژوهش که زیر نظر معاونت پژوهشی است و تخلفات و جرایمی که در امور پژوهش دانشگاه صورت می‌گیرد آنجا مطرح می‌شود. اگر این کمیته نظر به وقوع تخلف داد، پرونده را برای هیئت رسیدگی به هیات تخلفات کارمندان واعضای هیئت علمی می‌فرستد یا اگر تشخیص داد جرمی اتفاق افتاده می‌فرستد قاعدتا برای  مراجع قضایی ارسال می‌شود. این کارگروه حتی این اختیار را دارد که به معاونت آموزشی دستور دهد امتیاز مقاله یا کتابی را حذف کند، خصوصا با توجه به افزایش تقلب‌های علمی که بیشتر در دانشگاه‌های غیردولتی است اهمیت این کمیته‌ها بیشتر شده است.

جلد کتاب ترجمه شده توسط اسفندیار خسروی زاده

وی در ادامه افزود: من نیز عضو این کمیته بودم. یکی از مهم‌ترین پرونده‌هایی که مطرح شد همین پرونده آقای دکتر م.ش بود و ایشان دو شکایت داشت؛ یک شکایت از طرف آقای اسفندیار خسروی‌زاده که هیئت علمی دانشگاه آزاد اراک بود که گزارش داده بود کتابی که ترجمه کرده است چند نفر به عنوان تالیف منتشر کرده‌اند (که کتاب مذکور همان کتابی است که م.ش خود را بعنوان مولف معرفی کرده است) این گزارش به معاونت پژوهشی ما رسیده بود.

این استاد دانشگاه تهران در ادامه گفت: یک شکایت دیگر بود که از طرف مدیریت وقت دانشکده تربیت بدنی بود مبنی بر اینکه ایشان (م.ش) به یکی از نزدیکانش بدون رعایت مسائل مربوط به تعارض منافع اقداماتی انجام داده، مثلا در مقالاتی که ایشان استاد راهنمای دکتری بوده اسم فردی از نزدیکانش را به عنوان همکار مقاله آورده، یا در مقالاتی که از آشنایان نزدیکش راهنما بوده به همین منوال.

در زیر تصویر کتاب (کاربرد SPSS در تربیت بدنی و علوم ورزشی) را مشاهده می‌کنید که عنوان روی جلد آن و شناسنامه کتاب از دکتر م.ش و همکاران به عنوان «مولفان» نام برده است:

جلد کتابی که اهدا شده مولفان آن م.ش و همکاران بودند.

وی گفت: از طرف دیگر تعداد زیادی از مقالاتی که از طرف م.ش در یکی از مجلات ورزشی دانشکده چاپ شده بود با داوری آشنای نزدیک به ایشان بوده است و برعکس؛ من وقتی مجله را نگاه کردم دیدم ایشان حدود ۲۸ مقاله فقط در همین مجله دارد که به همین ترتیب دانشیار و استاد تمام شده است.

این عضو کارگروه اخلاق در پژوهش دانشگاه تهران گفت: درباره آن کتاب باید گفت بعضی از اعضای کارگروه اخلاق در پژوهش از مسئولین اجرایی دانشگاه هستند، معاون آموزشی عضو است، معاون پژوهشی، رئیس دانشگاه که ریاست کمیته را برعهده دارد، و دو تن دیگر از اساتید دانشگاه. این مساله توسط رییس به صورت حاشیه‌ای مطرح شد اما موضوع حساسیت‌برانگیزی بود. اولا گزارش‌ها بسیار موجه بود و قابل بررسی بود، ثانیا مربوط به مسئولین رده بالای دانشگاه بود از همین رو اعضا دقت بیشتری داشتند. 

این استاد گمنام دانشگاه تهران افزود: سوال این بود که پرونده را به هیات تخلفات خودمان ارجاع دهیم یا به مراجع قضایی؟ آیا اگر بخواهیم چشم‌پوشی کنیم آیا به لحاظ اداری ممکن است؟ هر شخصی دو کتاب را مقایسه کند می‌فهمد تخلفی روی داده و ایشان اتفاقا بر همین اساس دانشیار شده است؛ رئیس می‌گفت اینها اطلاع نداشتند کتاب ترجمه شده و ترجمه کرده‌اند. گفتیم اولا نوشته سه نفر این کتاب را تالیف کرده‌اند، دوما واژگان عینا یکی است!

مشخصات کتاب ترجمه شده توسط خسروی زاده

مشخصات کتاب با مولفان م.ش و همکاران

وی بیان داشت: من خودم مترجم هستم. امکان ندارد دو نفر مثل هم بنویسند و ترجمه کنند. جوابی شنیدیم آن بود که اشتباه ناشر بوده که به عنوان تالیف چاپ کرده، پرسش ما این بود پس خود ایشان چطور به عنوان تالیف در رزومه‌اش ذکر کرده است! کارشناس آموزش گفت این کتاب در سال ۸۷ برای اولین بار به عنوان تالیف ثبت شده و دو سال پیش تبدیل به ترجمه شده است.

استاد دانشگاه تهران در اظهاراتی دیگر گفت: برخی در جلسه اجازه نمی‌دادند جمع‌بندی انجام شود. دو بار که تخلف اجماع شد اما جلسه را ختم کردند. یکی از اعضای جلسه می‌گفت این قابل اغماض نیست و این ننگ دامن ما را می‌گیرد. من هم می‌گفتم اصلا تقلب محرز است؛ نمی‌شود این همه تخلف را ندیده گرفت، ولی در ناباوری می‌گفتند اگر نیاز باشد دستور می‎‌دهیم همه نسخه های موجود را بسوزانند.

وی ادامه داد: من در موارد مکرر پرونده‌هایی که اقدام نشد با برخی اختلاف نظر داشتم اما دیدم اینجا قرار است حیثیت من خدشه‌دار شود و اشخاصی دارند رویه‌های غیرحرفه‌ای را پیاده می‌کنند. دیدم شخصی  که بارها تخلفاتش را خودم بررسی کرده بودم زنگ زد و گفت دارد برای مدیریت میرود! من همان روز رفتم و استعفا دادم.

استاد گمنام دانشگاه تهران و عضو کارگروه اخلاق در پژوهش دانشگاه تهران در پایان گفت: متاسفانه در دانشگاه باب شده که طرف صد مقاله علمی دارد اما همه را دانشجویانش نوشته‌اند. مثل آقای (...) که استاد تمام است اما یک دانه از مقالاتش را خودش ننوشته است. ما فکر می‌کردیم در دوران آقای رییسی می‌توانیم با تخلفات اینها برخورد کنیم، اما قشر مذهبی و انقلابی در دانشگاه اتفاقا تضعیف شده است. اینها نمی‌تواند ناشی از نفوذ نباشد. 

مصاحبه از هادی هدایت زاده